Francja
Fortyfikacje. Dwa pełne pierścienie murów otaczają górne miasto-fortecę (Cite). Z murów i wież można odczytać epokę, w której powstały: cegły i drobne kamienie - okres rzymski; szare ciosy kamienne -początek XIII w; starannie ociosane bloki - koniec XIII w.
Chateau Comtal. Wewnątrz fortecy został zbudowany w XII w. zamek hrabiowski. Dzisiaj mieści się tu muzeum poświęcone historii i rekonstrukcji Cite.
Stare Miasto i fortyfikacje można zwiedzać bezpłatnie i bez przewodnika. Część umocnień jest jednak włączona w obręb budowli zamkowych, dostępnych za opłatą.
W podgrodziu trzy budowle zasługują na szczególną uwagę:
Basilique Saint-Nazaire. Bazylika ta jest uważana za przykład wpływu polityki na styl architektoniczny. Romański kościół halowy (o nawach jednakowej wysokości) otrzymał po stronie wschodniej dobudowę gotycką, jako wyraz dominacji króla nad miejscowym hrabią. Gotycka część utrzymana w stylu Ile de France (Francja centralna) dominuje więc nad starą, skromną budowlą romańską. Szczególnie warte uwagi są okna z XIII i XIV w. oraz monumentalne rzeźby w prezbiterium z XIV w.
Eglise Saint-Vincent. Ten kościół na podgrodziu pochodzi z XIV w. i jest przykładem poludniowo-francuskiej odmiany gotyku.
Cathedrale Saint-Michel. Kościół zbudowany w XIII w., ale odbudowany z dużymi zmianami; posiada w swoim skarbcu wyroby złotnicze i obrazy Jac-quesa Gamelina, urodzonego w tym mieście w XVIII w.
KATEDRA NOTRE-DAME
Serce Starego Miasta, Górne Miasto, leży na tarasie, nad którym wznosi się katedra Notre-Dame, jeden z najznakomitszych zabytków Francji.
Katedra Notre-Dame „jest widocznym wyrazem najczystszego sposobu myślenia średniowiecza. Żadne inne katedry świata chrześcijańskiego nie miały nam tyle do przekazania, ani też nie potrafiły nam tego przekazać w tak pięknej formie." (E. Małe, francuski historyk sztuki XIX w.).
Kamień węgielny gotyckiej katedry położono w r. 1194 na fundamentach spalonej katedry romańskiej (ze starszej katedry pozostały dwie dolne kondygnacje fasady i obie wieże, z których lewa otrzymała swoje zwieńczenie dopiero w XVI w). Już w 32 lata później katedra była w zasadzie ukończona. Rzeźby głównej (zachodniej) fasady oraz fasad naw poprzecznych należą do szczytowych osiągnięć rzeźby średniowiecznej. Rzeźby głównego „portalu królewskiego" (1145-1160) - wysmuklę, łagodnie uśmiechnięte figury o płasko fałdowanych szatach - oznaczają początek gotyckiej rzeźby we Francji (po okresie poszukiwań stylu).