Francja
Kościół opactwa [19]. Romańska część kościoła, a mianowicie nawy podłużna i poprzeczna, powstały w XI w. Romańska apsyda została zastąpiona w latach 1450-1521 przez gotyckie prezbiterium wraz z wieńcem kaplic. Od balustrady chóru można przyjrzeć się potężnym filarom niosącym sklepienie. Nad kościołem wznosi się wieża, na której szczycie umieszczono postać Michała Archanioła o wysokości 2,5 m. Ostrze miecza, służące jako piorunochron, znajduje się na poziomie 78 m nad szczytem wzgórza i 156m n.p.m.
Pod kościołem istnieją liczne krypty. Pod trzema ostatnimi (zachodnimi) przęsłami nawy głównej, które zostały zburzone w 1780 r., znajduje się krypta będąca dawnym kościołem romańskim z X w., nazwana w średniowieczu Notre-Dame-sous-Terre (Matka Boska Podziemna). Trzy dalsze krypty znajdują się pod obydwoma ramionami nawy poprzecznej i pod prezbiterium kościoła. Kaplica z XI w. pod południowym ramieniem nawy poprzecznej nosi nazwę kaplicy św. Marcina i była pierwotnie wybudowana z przeznaczeniem na zbiornik wody. Kaplica pod północnym ramieniem, również z XI w. nosi nazwę Notre-Dame-des-Trente-Cierges (Matka Boska Trzydziestu Świec). Obie kaplice posłużyły za fundament późniejszego kościoła. Krypta pod gotyckim prezbiterium nosi nazwę Crypte des Gros-Piliers (Krypta Grubych Filarów). Każdy z dziesięciu filarów liczy po 5 m obwodu. Należy przypuszczać, że krypta powstała też w XI w., a w XV w. została jedynie przebudowana. Przypuszczalnie grube filary powstały przez obudowanie kolumn romańskich w celu ich wzmocnienia, aby mogły unieść ciężar gotyckiego prezbiterium. Nie zostało to jednak udowodnione.
Pierwotne budynki opactwa z XI w., położone na zachodnim stoku wzgórza, zachowały się jedynie częściowo. Chodzi tu o Salle de l'Aquilon (zwana też Crypte de l'Aquilon), która pełniła rolę dawnej Sali Jałmużnika Aumónerie, znajdującą się nad nią salę Promenoir des moines (salę przechadzek mnichów - brak dowodów, że tak było naprawdę) i o część mieszczącej się wyżej Dortoir des moines (sypialni mnichów).
La Merveille [20]. Tuż przed r. 1200 rozpoczęła się budowa gotyckiego opactwa, stojącego po północnej stronie szczytu, zakończona w r. 1228. Ta budowla sprawia od zewnątrz wrażenie fortecy, wnętrze wskazuje jednak, że budowniczowie części dolnej i wschodniej (starszej) oraz górnej i zachodniej (późniejszej) zadbali o estetykę i wygodę mieszkańców.